Jinekolojik muayene nasıl yapılır? Hazırlık gerektirir mi? Jinekolojik muayenede; dış genital organlar, vajina ve rahim ağzı gözle ve elle muayene edilir. Spekulum ile vajen duvarları ayrılıp rahim ağzı değerlendirilir. Ultrasonografi ve smear testi genellikle rutin muayenenin bir parçasıdır. Muayene öncesi duş alınması, aşırı kılların temizlenmesi, cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir. Muayene sırasında gevşemeye çalışmak, derin nefes almak ağrı ve rahatsızlığı azaltır.
Jinekolojik kontroller ne sıklıkla yapılmalıdır? Hangi yaşta başlanmalıdır? İlk jinekolojik muayene; ilk adet görme, cinsel aktivite başlangıcı veya 21 yaşından sonra önerilir. Sonrasında 3 yılda bir veya doktor önerisi doğrultusunda kontroller yapılmalıdır. 30 yaşından itibaren her yıl yapılması, özellikle 40 yaş sonrası meme ve rahim taramaları açısından aksatılmaması önemlidir. Anormal kanama, akıntı, ağrı gibi durumlarda normale dönene kadar daha sık kontrole gidilmelidir.
Aşırı veya düzensiz adet kanamaları normal midir? Ne zaman tedavi gerekir? Menstrüel düzensizlikler; stres, kilo değişimi, polikistik over, myom, enfeksiyon, kanser gibi birçok nedene bağlı olabilir. Bir-iki siklusta düzelmeyen düzensizliklerde mutlaka jinekolojik değerlendirme gerekir. Özellikle şiddetli kanama (1-2 saatte bir ped dolması), anemiye yol açan uzun süreli kanamalar, adet dışı tekrarlayan lekelenme ve postmenopozal kanama araştırılmalıdır.
Akıntı ne zaman normal, ne zaman hastalık belirtisi olabilir? Vajinal akıntı; östrojen etkisi, enfeksiyonlar, hijyen alışkanlıkları gibi nedenlerle değişkenlik gösterir. Kokusuz, beyaz renkli, miktarı ve kıvamı kabul edilebilir düzeyde olan akıntı fizyolojiktir. Ancak kötü kokulu, köpüklü, kaşıntılı, yeşilimsi-sarı renkli akıntılar ile yanma, ağrı, ateş varlığında mutlaka tetkik ve tedavi gereklidir.
Vajinal enfeksiyonların sebepleri ve tedavileri nelerdir? Vajinal enfeksiyonlar en sık mantarlar (Candida), bakteriler (Bakteriyel vaginozis, Trikomonas) ve virüsler (HPV, HSV) nedeniyle oluşur. Gebelik, diyabet, antibiyotik kullanımı, zayıf bağışıklık, kötü hijyen, cinsel yolla bulaşma önemli risk faktörleridir. Tedavide altta yatan nedeni düzeltmek, antibiyotik, antifungal ilaçlar veya cerrahi yöntemler kullanılır. Korunmada hijyen, prezervatif kullanımı, düzenli jinekolojik kontrol önemlidir.
Genital bölge siğilleri nasıl ve neden oluşur? Tedavi seçenekleri nelerdir? Genital siğiller, Human Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonunun bir belirtisidir. Cinsel yolla bulaşır, nadiren doğumda anneden bebeğe geçebilir. Bağışıklık sistemi zayıflığı, rahim ağzı kanseri için risk oluşturur. Tedavide kriyoterapi, lazer, cerrahi eksizyon veya topikal ilaçlar kullanılır. Korunma ve erken tanı için aşılama (HPV aşısı), düzenli smear testleri ve prezervatif kullanımı esastır.
Pelvik ağrı hangi durumlarda görülür? Nasıl tedavi edilir?Pelvik ağrı, kasık bölgesinde hissedilen, jinekolojik veya jinekoloji dışı nedenlere bağlı kronik ağrıdır. Dismenore (ağrılı adet), endometriozis, pelvik enflamatuar hastalık, myomlar, ovarian kistler, mesane-bağırsak hastalıkları, fibromiyalji en sık nedenlerdir. Multidisipliner bir yaklaşımla; medikal tedavi, cerrahi, fizyoterapi ve psikolojik destek uygulanır. Altta yatan neden saptanıp tedavi edilmelidir.
Rahim ağzı kanseri belirtileri ve taraması nasıl yapılır? Rahim ağzı kanseri, erken dönemde genellikle belirti vermez. İlerleyen dönemlerde anormal vajinal kanama, ilişki sonrası kanama, kötü kokulu akıntı, karın-bel-sırt ağrısı gibi bulgular olabilir. Tarama amaçlı PAP-smear testi ve HPV-DNA testi önerilir. Şüpheli durumlarda kolposkopi ve biyopsi ile tanı kesinleştirilir. Erken teşhis ve tedavi ile prognozu iyidir.
Kısırlık (infertilite) nedir? Teşhis ve tedavi süreci nasıldır? Kısırlık, bir yıl düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edememe durumudur. Kadın yaşı ilerledikçe kısırlık riski artar. Kadında yumurtlama sorunları, tüplerde tıkanıklık, endometriozis, erkekte sperm kalite ve sayı bozuklukları sık nedenlerdir. Teşhis için jinekolojik muayene, hormon testleri, ultrason ve histerosalpingografi yapılır. Tedavide; ilaçla yumurtlama uyarımı, tüp açıklığını sağlayan cerrahiler ve üremeye yardımcı yöntemler (IUI, IVF, ICSI) kullanılır.
Rahim içi araç (RİA) nedir? Nasıl takılır, yan etkileri nelerdir? Rahim içi araç (RİA), rahim içine yerleştirilen, uzun süreli ve oldukça etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Bakırlı veya hormon içeren tipleri vardır. Adet döneminin ilk günlerinde, lokal veya genel anestezi ile rahim içine yerleştirilir. Adet düzensizliği, lekelenme, kramp tarzı ağrı, enfeksiyon riski gibi yan etkileri olabilir. Genellikle iyi tolere edilir, yılda bir kez kontrol önerilir. Hormonsuz RİA'lar acil kontrasepsiyonda da kullanılır.
Genital estetik operasyonları nelerdir? Neden ve nasıl uygulanır? Genital estetik cerrahiler; dış genital organların fonksiyon, görünüm ve asimetrilerini düzeltmek amacıyla yapılır. Labioplasti (iç-dış dudak estetiği), klitoroplasti, vajinoplasti (vajina daraltma), hymenoplasti (kızlık zarı dikimi) en sık yapılan operasyonlardır. Doğuştan veya doğum sonrası deformasyonlar, asimetri, sarkma, cinsel işlev bozuklukları, hijyen ve konfor problemleri en sık endikasyonlardır. Lokal veya genel anestezi ile yapılır, iyileşme kişiye göre değişir.
Gebelik takibi nasıl yapılır? Rutin kontroller hangi sıklıkta olur? Gebelik takibi genellikle kadın doğum uzmanları tarafından yapılır. İlk vizit, gebelik tanısı konduktan sonraki ilk haftalarda olur. İlk ve ikinci trimesterde ayda bir, 28-36 haftalar arası 2-3 haftada bir, sonrasında doğuma kadar haftalık kontroller yapılır. Her kontrolde; tansiyon-kilo ölçümü, idrarda protein bakılması, fetüsün kalp atışları, rahim yüksekliği ve ultrasonla büyüme-gelişme takibi yapılır. Gerekli görüldüğünde ek tetkik ve tedaviler uygulanır.
Gebelikte beslenme nasıl olmalıdır? Kilo alımı ne kadar olmalıdır? Gebelikte yeterli ve dengeli beslenme; anne ve bebek sağlığı için önemlidir. Önerilen kilo alımı, gebelik öncesi vücut kitle indeksine göre belirlenir. Normal kilolularda ortalama 11-16 kg alım yeterlidir. Demir, kalsiyum, folik asit ve Omega-3 içeren besinler önerilir. Çiğ et, yumurta, pastörize edilmemiş süt ürünleri, küflü peynirler, kafein, alkol, sigara ve katkı maddeleri içeren gıdalardan kaçınılmalıdır.
Gebelikte egzersiz yapılabilir mi? Dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? Komplikasyonsuz gebeliklerde düzenli egzersiz; kilo kontrolü, diyabet ve hipertansiyon önlenmesi, doğuma hazırlık açısından faydalıdır. Yürüyüş, yüzme, hamile pilatesi en sık önerilen aktivitelerdir. Şiddetli egzersizler, karın travmasına yol açabilecek sporlar ve sırt üstü pozisyonda uzun süreli aktivitelerden kaçınılmalıdır. Düzensiz kasılma, kanama, sıvı gelmesi, nefes darlığı olursa egzersiz sonlandırılmalı, doktora başvurulmalıdır.
Doğum ağrısı ile nasıl başa çıkılır? Ağrısız doğum mümkün müdür? Doğum ağrıları; rahimin kasılması, serviksin açılması ve doğum kanalının gerilmesi sonucu oluşur. Gevşeme ve solunum teknikleri, masaj, hareket, sürekli destekleyici bakım, sıcak uygulama gibi non-farmakolojik yöntemler ağrı kontrolünde etkilidir. Farmakolojik olarak ise inhaler analjezikler veya epidural anestezi uygulanabilir. Epidural ile tamamen ağrısız ve anne adayının bilinçli olduğu bir doğum süreci yaşanır.
Sezaryen doğum nedir, nedenleri nelerdir? Normal doğumdan farkları nelerdir? Sezaryen doğum; gebeliğin karın duvarından ve uterustan yapılan kesi ile sonlandırılmasıdır. Distosi (doğum güçlüğü), köşe geliş, kordon sarkması, fetal distres, ilerlemeyen doğum, plasenta previa, geçirilmiş sezaryen önemli endikasyonlarıdır. Normal doğuma göre daha uzun hastanede kalış, iyileşme süreci, enfeksiyon ve kanama riski, sonraki gebelikler için artmış riskler söz konusudur. Ancak bazı durumlarda anne ve bebek sağlığı için zorunludur.
Loğusalık dönemi ne kadar sürer? Bu dönemde nelere dikkat edilmelidir? Loğusalık (postpartum) dönemi; doğumdan sonraki ilk 6-8 haftayı kapsayan süreçtir. Bu dönemde; düzenli beslenme, hijyen, emzirme, meme ve perine bakımı çok önemlidir. Kanama takibi, enfeksiyon bulguları, psikolojik değişiklikler açısından anne yakından izlenmelidir. İlk 24 saatte ayağa kalkma, kegel egzersizleri, hafif yürüyüşler desteklenmelidir. Doğum kontrol yöntemleri, cinsel yaşam ve beslenme konularında da bilgilendirme gereklidir.
Menopoz nedir? Belirtileri ve tedavi seçenekleri nelerdir? Menopoz; yumurtalık fonksiyonlarının yetmezliği sonucu adet kanamasının kesilmesidir. Ortalama 45-55 yaş arasında görülür. Ateş basması, gece terlemesi, duygu durum değişimleri, vajinal kuruluk, disparoni (ağrılı cinsel ilişki), idrar yolu problemleri, osteoporoz en sık belirtilerdir. Tedavide; hormon replasman tedavisi (HRT), bitkisel tedaviler, psikolojik destek, yaşam tarzı değişiklikleri (diyet, egzersiz) uygulanabilir.
Myomlar nedir, neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir? Myomlar (fibroidler, leiomyomlar); uterus kas tabakasından köken alan iyi huylu tümörlerdir. Kesin nedeni bilinmemekle birlikte östrojenin rolü olduğu düşünülür.
Gebelik ve Doğum
Gebelik belirtileri nelerdir? Ne zaman doktora gitmeliyim? Gebelik belirtileri arasında adet gecikmesi, meme hassasiyeti, bulantı, kusma, sık idrara çıkma yer alır. Gebelik şüphesi yaşıyorsanız veya bu belirtileri fark ederseniz, en kısa sürede bir kadın doğum uzmanına başvurmanız önerilir.
Gebelikte beslenme nasıl olmalıdır? Hangi besinleri tüketmeliyim, hangilerinden kaçınmalıyım?Gebelikte dengeli ve sağlıklı beslenme önemlidir. Protein, kalsiyum, demir, folik asit açısından zengin gıdalar tüketilmeli; işlenmiş gıdalar, kafein, alkol, sigara ve çiğ veya az pişmiş et/yumurta gibi besinlerden kaçınılmalıdır. Doktorunuz size özel bir diyet listesi hazırlayabilir.
Gebelikte egzersiz yapmak güvenli midir? Ne tür egzersizler önerilir? Düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı bir gebelik için faydalıdır. Yürüyüş, yüzme, yoga, pilates gibi hafif egzersizler önerilir. Ancak aşırı zorlanmadan, vücut ısısını aşırı yükseltmeden ve karın bölgesini koruyarak yapılmalıdır. Egzersize başlamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
Gebelik takibi ne sıklıkla yapılmalıdır? Rutin kontroller nelerdir? Gebelik takibi genellikle 4 haftada bir yapılır, ancak gerekli durumlarda daha sık olabilir. Rutin kontrollerde kan ve idrar testleri, ultrason, NST, tansiyon ve kilo takibi, bebeğin büyümesi ve gelişimi değerlendirilir. Ayrıca Down sendromu ve gebelik diyabeti gibi tarama testleri de uygulanır.
Gebelik hesaplama nasıl yapılır? Tahmini doğum tarihi nasıl belirlenir? Gebelik haftası, son adet tarihinin ilk gününden itibaren hesaplanır. Tahmini doğum tarihi genellikle son adetin ilk gününe 40 hafta eklenerek veya ilk trimester ultrason ölçümlerine göre belirlenir. Kadın doğum uzmanınız, tahmini doğum tarihinizi size bildirecektir.
Gebelik döneminde cinsel ilişki güvenli midir? Nelere dikkat edilmelidir? Normal bir gebelikte cinsel ilişki genellikle güvenlidir. Ancak rahim ağzı yetmezliği, plasenta previa, erken doğum riski gibi durumlarda doktorunuz ilişkiden kaçınmanızı önerebilir. Ayrıca ilişki sırasında karın bölgesine baskı yapmamaya ve rahim ağzını tahriş edecek pozisyonlardan kaçınmaya dikkat edilmelidir.
Gebelikte kanama normal midir? Ne zaman hastaneye gitmeliyim? Gebeliğin erken dönemlerinde hafif lekelenme görülebilir, ancak daha fazla kanama durumunda vakit kaybetmeden hastaneye başvurulmalıdır. Özellikle karın ağrısı, kasılmalar, ateş ve baş dönmesi gibi belirtilerin eşlik ettiği kanamalar acil değerlendirme gerektirir.
Gebelikte grip aşısı yaptırmak güvenli midir? Hangi aşılar önerilir? Grip aşısı, gebelere önerilen ve güvenli kabul edilen aşılardandır. Grip, gebelerde daha ağır seyreder ve erken doğum riskini artırır. Ayrıca tetanoz, difteri, boğmaca, hepatit, kızamıkçık aşıları da gebelik öncesi veya sırasında önerilir. Aşılama konusunda doktorunuzun önerilerine uymanız önemlidir.
Gebelikte bulantı-kusma neden olur? Nasıl baş edilebilir? Gebelikte bulantı ve kusma, genellikle hormon değişiklikleri nedeniyle ortaya çıkar. Genelde gebeliğin ilk trimesterinde görülür ve zamanla azalır. Küçük porsiyonlar halinde, sık sık beslenmek; acı, yağlı, baharatlı gıdalardan kaçınmak; zencefil, limon aromalı besinler tüketmek ve bol sıvı almak bulgulara iyi gelebilir. Şiddetli kusma ve kilo kaybı durumunda doktorunuza başvurun.
Folik asit kullanımı neden önemlidir? Ne zaman başlanmalı, ne kadar süre kullanılmalıdır?Folik asit, bebeğin sinir sistemi gelişimi için hayati önem taşıyan bir B vitaminidir. Gebelik öncesinden başlayarak, gebeliğin ilk 12 haftası boyunca günde 400-800 mcg folik asit desteği alınması, nöral tüp defektlerini önlemek için önerilir.
Çoğul gebelik nasıl oluşur? Riskleri nelerdir, nelere dikkat edilmelidir? Çoğul gebelik, iki veya daha fazla bebeğin birlikte gebeliği anlamına gelir. Genellikle yardımcı üreme teknikleri veya ailesel yatkınlık ile oluşur. Erken doğum, düşük doğum ağırlığı, preeklampsi gibi riskler daha fazladır. Daha sıkı bir gebelik takibi ve yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir.
Gebelikte sigara, alkol, kafein tüketiminin zararları nelerdir? Sigara ve alkol kesinlikle önerilmez, bebeğe ciddi zararlar verebilir. Erken doğum, bebekte gelişim geriliği, solunum sorunları ve hatta düşük riskini artırırlar. Kafein; yüksek dozda tüketildiğinde de zararlı olabilir, günde 200 mg'ı (1-2 fincan kahve) geçmemelidir. En güvenli yaklaşım, tamamen uzak durmaktır.
Gebelikte karın ağrısı ne zaman normaldir, ne zaman tehlikelidir? Hafif, aralıklı karın ağrıları ve sertleşmeleri gebelikte normaldir. Ancak şiddetli, sürekli ağrı, düzenli aralıklarla gelen kasılmalar, vajinal kanama ve akıntı, ateş, baş dönmesi gibi belirtiler eşlik ediyorsa acil değerlendirme gerekir. Bu bulgular erken doğum, plasenta sorunları veya enfeksiyon belirtisi olabilir.
Gebelikte karın şişkinliği ve kabızlık neden olur, nasıl önlenebilir? Gebelikte artan progesteron hormonu bağırsak hareketlerini yavaşlatır, bu da şişkinlik ve kabızlığa neden olur. Bol lifli gıdalar ve su tüketmek, düzenli egzersiz yapmak ve gerekirse doktorunuzun önereceği laksatifleri kullanmak semptomları hafifletebilir. Ağrı, kanama gibi bulgular varsa doktorunuza danışın.
Gebelikte tansiyon yüksekliği (preeklampsi) nedir, belirtileri nelerdir? Preeklampsi, genellikle 20. gebelik haftasından sonra ortaya çıkan ve yüksek tansiyon, idrarda protein, el-yüzde şişlik ile karakterize bir durumdur. Şiddetli baş ağrısı, görme değişiklikleri, karın ağrısı gibi belirtilere de yol açabilir. Erken tespit ve tedavi ile anne ve bebek sağlığı korunur. Düzenli takipler bu açıdan çok önemlidir.
Gebelik diyabeti nedir, kimlerde görülür? Nasıl kontrol altına alınır? Gebelik diyabeti, ilk kez gebelikte ortaya çıkan veya fark edilen glukoz intoleransıdır. Aile öyküsü, obezite, ileri anne yaşı, polikistik over sendromu varlığı risk faktörleridir. Genellikle diyet ve egzersiz ile kontrol edilir, bazen insülin tedavisi gerekebilir. Kontrolsüz gebelik diyabeti bebeğin iri olmasına, doğum sorunlarına, erken doğuma, düşüğe neden olabilir.
Gebelikte idrar yolu enfeksiyonu neden sık görülür, belirtileri nelerdir? Gebelikte artan progesteron hormonu idrar yollarını gevşetir, idrar akışını yavaşlatır. Bu da bakterilerin üreyebilmesi için uygun ortamı sağlar. Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, kasık ve bel ağrısı, ateş, idrarda kan görülmesi belirtileri arasındadır. Erken tanı ve antibiyotik tedavisi ile böbreklere yayılması önlenmelidir.
Gebelikte demir eksikliği anemisi neden olur, nasıl önlenir? Gebelikte artan kan hacmini karşılamak için daha fazla demir ihtiyacı vardır. Demir deposu yetersiz olan gebelerde, demir eksikliği anemisi gelişebilir. Halsizlik, çabuk yorulma, nefes darlığı, soluk cilt belirtileri arasındadır. Demirden zengin gıdalar (kırmızı et, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller) tüketmek ve demir takviyesi almak önleyici ve tedavi edicidir.
Hamilelikte uçak yolculuğu güvenli midir, nelere dikkat edilmelidir? Düşük riskli, komplike olmayan gebeliklerde, genelde 36. haftaya kadar uçak yolculuğu güvenlidir. Ancak havayolu şirketleri, son aylarda seyahat için doktor raporu isteyebilir. Derin ven trombozu riskine karşı bol su içmek, sık hareket etmek, elastik çoraplar giymek önemlidir. Yolculuk öncesi doktorunuza danışmanız en güvenli yaklaşım olacaktır.
Gebelikte karın içi basınç artışı (Valsalva manevrası) neden zararlıdır?Ağır kaldırma, ıkınma, öksürme, hapşırma gibi karın içi basıncı artıran hareketler, plasentanın erken ayrılması, erken doğum, rahim sarkması gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle gebelikte, özellikle son aylarda bu tür hareketlerden kaçınılmalı, ağır egzersiz yapılmamalı, kabızlık önlenmelidir. Ani, şiddetli karın ağrısı veya kanama durumunda derhal doktora başvurulmalıdır.
Kadın Hastalıkları
Adet düzensizliği neden olur? Tedavi yöntemleri nelerdir? Adet düzensizliği; stres, kilo değişiklikleri, hormonal bozukluklar, polikistik over sendromu (PCOS), tiroid sorunları gibi birçok nedene bağlı olabilir. Tedavi, altta yatan nedene yönelik olarak hormonal ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri veya cerrahi yöntemler şeklinde olabilir. Kesin tanı ve tedavi için bir kadın doğum uzmanına başvurmak önemlidir.
Anormal vajinal akıntı neden olur? Ne zaman doktora gitmeliyim? Vajinal enfeksiyonlar (mantar, bakteriyel vaginozis, trikomonas), cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, hormonal değişiklikler, yabancı cisimler anormal akıntıya neden olabilir. Akıntının rengi, kokusu, miktarı normalden farklıysa, kaşıntı, yanma, ağrı gibi belirtiler varsa vakit kaybetmeden bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.
Pelvik ağrı ne zaman normaldir, ne zaman sorun olabilir? Adet dönemi öncesi ve sırasında hafif pelvik ağrılar normaldir. Ancak ağrı şiddetli ve uzun sürüyorsa, âdet dışında tekrarlıyorsa, ateş, anormal kanama, akıntı eşlik ediyorsa endometriozis, pelvik enfeksiyonlar, over kistleri gibi sorunlar olabilir. Bu gibi durumlarda mutlaka bir kadın doğum uzmanına başvurmak gerekir.
Genital siğiller nedir? Nasıl bulaşır, tedavisi nasıl yapılır? Genital siğiller, Human Papilloma Virüsü (HPV)'nün neden olduğu, genital bölgede veya anüs çevresinde görülen cilt lezyonlarıdır. Cinsel yolla bulaşır. Tedavide; kriyoterapi, lazer, elektrokoter, cerrahi eksizyon gibi yöntemler kullanılır, bazen yöresel krem uygulamaları da yapılabilir. Düzenli jinekolojik kontrollerle takip önemlidir.
Endometriozis nedir? Belirtileri ve tedavi seçenekleri nelerdir? Endometriozis, rahim iç tabakasındaki dokuların rahim dışında başka yerlerde de büyümesidir. Şiddetli adet ağrıları, kronik pelvik ağrı, ağrılı cinsel ilişki, ağrılı bağırsak hareketleri ve kısırlık yapabilir. Tedavide ağrı kesiciler, hormonal ilaçlar, cerrahi yöntemler kullanılır. Erken tanı ve uygun tedavi ile yaşam kalitesi artırılabilir.
Vajinal kuruluk neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir? Vajinal kuruluk en sık menopozda östrojen azalmasına bağlı olarak görülür. Emzirme döneminde, doğum kontrol hapları, antidepresanlar, ameliyatlar da neden olabilir. Tedavide nemlendirici kremler, östrojen içeren kremler veya tabletler, lazer tedavileri, cinsel aktivite öncesi kayganlaştırıcılar kullanılabilir.
Rahim ağzı kanseri nedir? Risk faktörleri ve erken tanı yöntemleri nelerdir? Rahim ağzı kanseri, rahim ağzı hücrelerinde başlayan bir kanser türüdür. HPV enfeksiyonu, erken yaşta cinsel ilişki, çok sayıda partner, sigara kullanımı risk faktörleri arasındadır. PAP smear testi ve HPV testi ile erken tanı konulabilir. Aşılama (HPV aşısı) ve düzenli jinekolojik kontroller koruyucu önlemlerdir.
Myomlar (miyomlar) nedir? Belirtileri ve tedavi seçenekleri nelerdir? Myomlar; rahim kas tabakasından köken alan, iyi huylu tümörlerdir. Sık görülen bir sorun olup adet düzensizliği, ağır adet kanamaları, basıya bağlı ağrı, sık idrara çıkma, kabızlık gibi belirtiler yapar. Küçük ve asemptomatik myomlar takip edilebilir, büyük ve semptomatik olanlarda cerrahi tedaviler uygulanır.
Genital uçuk (herpes) nedir? Nasıl bulaşır, neden tekrarlar?Genital herpes, Herpes Simpleks Virüsü (HSV) tip 1 veya 2'nin neden olduğu, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Genital bölgede içi sıvı dolu kabarcıklar yapar. Virüs sinir köklerinde saklı kalır, yaşam boyu taşınır, bağışıklık zayıfladığında tekrarlayan enfeksiyonlara yol açar. Antiviral ilaçlar ile tedavi edilir, bulaşmayı önlemek için korunma şarttır.
Kısırlık (infertilite) nedir? Araştırılması ve tedavisi nasıl yapılır?Kısırlık, bir yıl veya daha uzun süreli düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi durumudur. Yumurtlama sorunları, tüplerde tıkanma, endometriozis, erkekte sperm bozuklukları gibi pek çok nedeni olabilir. Ayrıntılı değerlendirmeler sonrası uygun tedavi (hormonal ilaçlar, cerrahi, tüp bebek gibi) planlanır.
Genital estetik cerrahi hangi durumlarda uygulanır? Riskleri var mıdır? Genital bölgedeki sarkma, asimetri, doğumsal şekil bozuklukları, travma gibi fiziksel sorunlar veya kozmetik kaygılar ile genital estetik cerrahiler uygulanabilir. Labioplasti, vajinoplasti, klitoroplasti, himenoplasti sık uygulanan işlemlerdir. Her cerrahi gibi enfeksiyon, kanama, iz, hassasiyet gibi riskleri vardır. Mutlaka deneyimli bir jinekolog tarafından uygulanmalıdır.
Genç yaşta menopoz (erken yetmezlik) neden olur? Belirtileri ve tedavisi nasıldır? 40 yaş öncesi over rezervinin tükenmesi ile menopoz gelişmesi, erken yetmezlik olarak adlandırılır. Genetik, otoimmün nedenler, kemoterapi, radyoterapi, cerrahi menopoza neden olabilir. Tedavide amaç, östrojen eksikliği belirtilerini (ateş basması, terlemeler, vajinal kuruluk, kemik erimesi) gidermek ve uzun dönem sağlığı korumaktır. Hormon replasman tedavisi (HRT) öncelikli tedavi seçeneğidir.
Yumurtalık kistleri nedir, ne zaman tehlikelidir? Tedavi seçenekleri nelerdir? Yumurtalık kistleri; över foliküllerinin veya korpus luteumun anormal büyümesi sonucu gelişen, sıvı dolu keseciklerdir. Sıklıkla basit, işlevsiz kistlerdir. Nadiren endometrioma, dermoid veya kanser içerirler. Rüptüre olma, kanama, over torsiyonu gibi acil durumlar hariç çoğu kist takip edilir. Büyük, semptomatik ve kanserden şüphelenilen kistlerde cerrahi eksizyon uygulanır.
Polikistik over sendromu (PCOS) nedir? Belirtileri ve tedavisi nasıldır? Polikistik over sendromu (PCOS), overlerde çok sayıda küçük kistler, adet düzensizliği, androjen hormon yüksekliği ile karakterize bir endokrin bozukluktur. Hirşutizm, sivilcelenme, saç dökülmesi, kilo alımı sık belirtilerdir. İnsülin direnci ve metabolik sorunlarla birliktedir. Tedavide yaşam tarzı değişiklikleri, kilo kontrolü, hormonal ilaçlar ve yumurtlamayı sağlayan ilaçlar kullanılır.
Rahim sarkması nedir, neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir? Rahim sarkması; doğum yapmış, menopoza girmiş kadınlarda, destek doku ve bağların zayıflaması sonucu rahim, mesane ve kalın bağırsağın vajene doğru sarkması durumudur. Sık idrara çıkma, idrar kaçırma, kabızlık, pelvik basınç hissi yapar. Hafif olgularda rehabilitasyon, ileri olgularda cerrahi onarım ile pelvik taban desteklenir.
Bartholin kisti/apsesi nedir? Belirtileri ve tedavisi nasıldır? Bartholin kisti; vajen ağzında, Bartholin bezinin kanalının tıkanması sonucu gelişen, sıvı dolu bir kistik oluşumdur. Genellikle ağrısız ve küçük olup tedavi gerektirmez. Enfekte olduğunda Bartholin apsesine dönüşür. Ağrı, şişlik, ateş ortaya çıkar. Antibiyotik tedavisi ve gerekirse cerrahi drenaj uygulanır.
Bakteriyel vajinozis nedir, neden olur? Tedavisi nasıldır? Bakteriyel vajinozis, vajinal mikrobiyotadaki Laktobasil bakterileri ile anaerobik bakteriler arasındaki dengenin anaeroplar lehine bozulmasıdır. Gri, balık kokulu, homojen vajinal akıntı tipiktir. Cinsel yolla bulaşmaz ama cinsel aktivite tetikleyebilir. Metronidazol veya klindamisin tedavisi ile düzelir.
İdrar kaçırma (üriner inkontinans) neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir? Pelvik taban desteğinin azalması, üretral sfinkter fonksiyon bozukluğu, mesane aşırı aktivitesi gibi nedenlerle idrar kaçırma gelişir. Stres (öksürük, hapşırık, egzersiz ile), sıkışma (ani, engellenemeyen idrar hissi), miks ve taşma tipleri vardır. Pelvik taban egzersizleri, mesane eğitimi, medikal tedaviler ve ileri olgularda cerrahi tedaviler uygulanır.
Premenstrüel sendrom (PMS) nedir? Tedavisi nasıl yapılır? Premenstrüel sendrom, adet döngüsünün 2. yarısında ortaya çıkan somatik ve davranışsal semptomlar bütünüdür. Sinirlilik, depresif duygudurum, şişkinlik, memelerde hassasiyet gibi belirtiler adet kanaması başladığında sonlanır. Yaşam tarzı değişiklikleri, egzersiz ve gerekli olgularda antidepresan ilaçlar ve hormonal tedaviler uygulanır.
Vulvodiniya nedir, neden olur? Tedavisi nasıl yapılır? Vulvodini, vulvada (dış genital bölge) 3 aydan uzun süren kronik yanma, batma, ağrı hissidir. Seksüel, hormonal, enflamatuar, nörolojik birçok nedeni olabilir. Vulvar hijyen, irritanlardan kaçınma, nemlendirici ve koruyucu kremlerin yanı sıra psikoterapi ve pelvik taban rehabilitasyonu tedavide önemlidir.
Meme Hastalıkları
Meme kanseri nedir? Risk faktörleri ve belirtileri nelerdir? Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu oluşan habis bir tümördür. Kadın cinsiyeti, ileri yaş, aile öyküsü, uzun süre hormon kullanımı, obezite gibi faktörler riski artırır. Memede ele gelen kitle, meme başı akıntısı, meme cildinde çekintiler, kızarıklık ve portakal kabuğu görünümü önemli belirtilerdir.
Meme kanseri taraması nasıl yapılır? Ne sıklıkta yapılmalıdır?Meme kanseri taramasında kendi kendine meme muayenesi (KKMM), klinik meme muayenesi ve mamografi kullanılır. 20-39 yaş arası aylık KKMM ve 3 yılda bir klinik muayene; 40 yaş üstü aylık KKMM, yıllık klinik muayene ve mamografi önerilir. Yüksek riskli kadınlarda ek olarak meme MR'ı da yapılmalıdır.
Memede ele gelen kitle her zaman kanser midir? Ne zaman doktora başvurmalı? Memede ele gelen her kitle kanser değildir, iyi huylu tümörler (fibroadenom, kist, lipom), enfeksiyonlar da kitleye neden olabilir. Ancak 2-3 hafta içinde geçmeyen, büyüyen, sert ve düzensiz sınırlı her kitle mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Erken tanı ve uygun tedavi ile meme kanserinde tam iyileşme sağlanabilir.
Meme kanseri tedavisinde hangi yöntemler kullanılır? Tedavi süreci nasıldır? Meme kanserinde cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, hormonal tedavi ve hedefe yönelik tedaviler kullanılır. Evresine göre meme koruyucu cerrahi veya mastektomi yapılır. Ardından gerekirse kemoterapi, radyoterapi ve hormonal tedaviler uygulanır. Tedavi süreci hastanın durumuna göre planlanır, yakın takip ve destek tedaviler ile yaşam kalitesi artırılır.
Mastektomi (memenin alınması) sonrası meme rekonstrüksiyonu nasıl yapılır? Mastektomi sonrası memeler silikon/tuz implantları veya vücudun kendi dokularıyla (TRAM, DIEP flepleri) yeniden yapılandırılabilir. İmplantla rekonstrüksiyonda protez meme altı veya meme kası altına yerleştirilir. Otolog doku ile rekonstrüksiyonda ise sıklıkla karın bölgesinden alınan doku ve deri, yeni memeyi oluşturmak için kullanılır. Rekonstrüksiyon mastektomi ile eş zamanlı veya geç dönemde yapılabilir.
Koltuk altı lenf bezi diseksiyonu nedir, neden yapılır? Yan etkileri var mıdır? Meme kanseri hücrelerinin yayılabileceği ilk istasyon koltuk altı lenf bezleridir. Koltuk altı lenf diseksiyonunda, kanser evresini belirlemek ve metastazı engellemek için bu lenf bezleri çıkartılır. En önemli yan etki lenfödem (kol şişliği) gelişimidir. Bunun yanı sıra enfeksiyon, hareket kısıtlılığı, ağrı ve uyuşma görülebilir.
Meme kanseri genetik midir? Gen testleri hangi durumlarda önerilir? Meme kanserlerinin yaklaşık %5-10'u kalıtsal geçişlidir. En sık BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları sorumludur. Genç yaşta meme kanseri, birden fazla yakında meme/over kanseri öyküsü, erkek meme kanseri varlığı gen testi endikasyonlarıdır. Pozitif olgularda meme ve over koruyucu cerrahi, sık tarama, koruyucu ilaç kullanımı seçenekleri değerlendirilir.
Memede kist nedir? Nasıl tedavi edilir, kanserleşme riski var mıdır? Meme kistleri, meme dokusundaki süt bezlerinin genişlemesi sonucu oluşan iyi huylu, sıvı dolu oluşumlardır. Genellikle elle muayene ve ultrasonografi ile kolayca tanınırlar. Çoğu kist takip edilebilir, büyük ve semptomatik olanlar ince iğne aspirasyonu ile tedavi edilir. Kistler kansere dönüşme riski taşımazlar.
Fibroadenom nedir? Tedavi gerektirir mi, kanser riski taşır mı? Fibroadenomlar genç kadınlarda sık görülen, düzgün sınırlı, hareketli, sert, iyi huylu tümörlerdir. Hormonal değişimlerden etkilenirler. Genellikle tedavi gerektirmezler, büyüme, ağrı, genetik yatkınlık varlığında cerrahi eksizyon yapılabilir. Fibroadenomlar kanser riski taşımazlar, ancak hızlı büyüyen, düzensiz kenarlı lezyonlarda kanserden şüphelenilmelidir.
Meme başı akıntısı neden olur? Hangi durumlarda araştırılmalıdır? Meme başı akıntısı, fizyolojik nedenlerden (gebelik, emzirme, hiperprolaktinemi), iyi huylu lezyonlardan (duktektazi, papillom), enfeksiyonlardan veya meme kanserinden kaynaklanabilir. Tek memeden gelen, kanlı veya berrak olmayan, kendiliğinden olan akıntılar mutlaka araştırılmalıdır. Muayene, görüntüleme ve gerekirse histopatolojik inceleme ile tanı konulur.
Mastit (meme iltihabı) nedir? Belirtileri ve tedavisi nasıldır? Mastit, genellikle emzirme döneminde görülen, bakteriyel meme enfeksiyonudur. Memede ağrı, şişlik, kızarıklık, ateş ve halsizlik gibi belirtilere yol açar. Tedavisinde antibiyotikler, ağrı kesiciler ve meme boşaltımının sürdürülmesi önemlidir. Apse gelişirse cerrahi drenaj gerekebilir. Tekrarlayan veya tek taraflı olgularda altta yatan hastalıklar araştırılmalıdır.
Jinekomasti (erkeklerde meme büyümesi) neden olur? Nasıl tedavi edilir?Jinekomasti, erkeklerde meme dokusunun hormonal nedenlerle veya ilaç kullanımına bağlı olarak büyümesidir. Puberte döneminde sık görülür, genellikle kendiliğinden geriler. Erişkin dönemde görüldüğünde altta yatan endokrin bozukluklar, karaciğer ve böbrek hastalıkları, tümörler araştırılmalıdır. Gerekirse cerrahi eksizyon ile tedavi edilir.
Meme ağrısı (mastalji) neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir? Meme ağrısı; mensturel değişiklikler, gebelik, emzirme, hormon replasmanı, enfeksiyonlar, kas-iskelet sistemi sorunları gibi birçok nedenden kaynaklanabilir. İyi huylu bir durum olup kanserle nadiren ilişkilidir. Tedavide öncelikle altta yatan nedene yönelik yaklaşım esastır. Ek olarak ağrı kesiciler, topikal jeller, diyet değişiklikleri, düzenli egzersiz, vitamin takviyesi ve gerekirse hormon düzenleyici ilaçlar kullanılabilir.
Meme başı çekilmesi (retraksiyon) ve meme cildinde çökme neden olur? Meme başı çekilmesi ve ciltte çökme, meme kanseri için önemli bir uyarıcı bulgudur. Meme dokusundaki tümörün büyümesi, ileri evrede meme cildi ve başını içeri doğru çekmesi sonucu ortaya çıkar. Ancak meme cildi enfeksiyonları, duktal ektazi, radyal skar gibi iyi huylu durumlar da benzer bulguları yapabilir. Görüldüğünde mutlaka ileri inceleme gereklidir.
Erkeklerde meme kanseri görülür mü? Risk faktörleri nelerdir? Erkek meme kanseri nadir olmakla birlikte görülebilen bir hastalıktır. Meme kanseri tanısı alan her 100 kişiden sadece 1'i erkektir. Risk faktörleri arasında ileri yaş, ailesel yatkınlık, BRCA mutasyonları, Klinefelter sendromu, obezite ve östrojene maruziyet yer alır. Memede ele gelen kitle, meme başı çekilmesi ve akıntı önemli belirtilerdir. Erken tanı ve uygun tedavi ile sağkalım oranları yüksektir.
İnflamatuar meme kanseri nedir? Belirtileri ve seyri nasıldır? İnflamatuar meme kanseri, meme kanserinin nadir görülen, ancak oldukça agresif seyreden bir türüdür. Meme derisinde kızarıklık, ödem, ısı artışı, portakal kabuğu görünümü ve hızlı ilerleme tipiktir. Tanı anında sıklıkla lenf bezi ve uzak organ metastazları mevcuttur. Sistemik kemoterapi, meme ve aksiller bölgeye radyoterapi ve mastektomi ile tedavi edilir.
Aksiller web sendromu (AWS) nedir? Belirtileri ve tedavisi nasıldır? Aksiller web sendromu, meme kanseri cerrahisi ve koltukaltı diseksiyonu sonrasında görülen bir komplikasyondur. Koltukaltından dirseğe uzanan gergin, ağrılı kordonlar şeklinde ortaya çıkar. Lenfödemin erken habercisidir. Erken dönemde fizyoterapi, germe egzersizleri, masaj ve ağrı kontrolü ile tedavi edilir. Manuel terapi yöntemleri fayda sağlar.
Meme kanseri tedavisinde hedefe yönelik tedaviler nelerdir? Kimler için uygundur? Meme kanserinde hedefe yönelik tedaviler, kanser hücrelerindeki spesifik moleküler hedeflere yönelik geliştirilen akıllı ilaçlardır. Hormon reseptörü pozitif tümörlerde hormonal tedaviler, HER2 pozitif tümörlerde monoklonal antikorlar (trastuzumab, pertuzumab), BRCA mutasyonu varlığında PARP inhibitörleri (olaparib), anjiyogenez inhibitörleri ve immünoterapi ajanları bu gruba girer. Hedefe yönelik tedaviler, standart kemoterapiye ek olarak veya tek başına kullanılabilir.
Meme kanserli hastalarda beslenme ve egzersizin önemi nedir? Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz, meme kanseri tedavisinin önemli bir parçasıdır. Taze sebze-meyve, tam tahıllar, yağsız proteinler tüketilmeli, tuzlu ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır. Orta dereceli aerobik egzersizler ve hafif dirençli aktiviteler tedaviye uyumu artırır, yorgunluğu azaltır, yaşam kalitesini ve sağkalımı olumlu etkiler.
Meme kanseri tedavisinden sonra takip süreci nasıl olmalıdır?Meme kanseri tedavisi sonrası, nüks ve ikincil kanserlerin erken saptanması için düzenli takip esastır. İlk 2 yılda 3-6 aylık, sonrasında yıllık kontrollerle fizik muayene, mamografi, gerekirse MR görüntüleme yapılır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları, düzenli egzersiz, kilo kontrolü teşvik edilir. Gerektiğinde tamamlayıcı hormon tedavileri uygulanır. Ayrıca psikolojik destek ve rehabilitasyon hizmetleri yaşam kalitesini artırmada önemli yer tutar.
Jinekoloji
Rahim ağzı kanseri nedir? Risk faktörleri ve belirtileri nelerdir? Rahim ağzı kanseri, rahim ağzındaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu oluşan habis bir tümördür. Human Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonu, erken yaşta cinsel ilişki, çok sayıda partner, sigara kullanımı, zayıf bağışıklık önemli risk faktörleridir. Anormal vajinal kanama, ilişki sırasında kanama, pelvik ağrı, akıntıda değişiklik belirtileri arasındadır.
Rahim ağzı kanserinden korunmak için ne yapılmalıdır? HPV aşısının rolü nedir? Rahim ağzı kanserinden korunmada en önemli adım, düzenli olarak PAP smear ve HPV testi yaptırmaktır. Riskli cinsel davranışlardan kaçınmak, kondom kullanmak, sigara içmemek koruyucudur. HPV aşısı, rahim ağzı kanserine yol açan HPV tiplerinin çoğuna karşı etkindir. 9-26 yaş arası kız ve erkeklere önerilir, ideal olan cinsel yaşamdan önce aşılanmaktır.
Vajinal akıntı ne zaman normaldir, ne zaman bir sorun olabilir?Vajinal akıntı, vajinanın doğal temizleme mekanizmasının bir parçasıdır. Akıntı miktarı ve kıvamı, mensturel döngü, hormonal değişimler, cinsel uyarılma, enfeksiyonlar gibi faktörlerden etkilenir. Kötü kokulu, kaşıntılı, yeşilimsi-sarı renkli, köpüklü akıntılar, yanma ve ağrı varlığında enfeksiyon düşünülmelidir. Doktora başvurmak ve uygun tedaviyi almak önemlidir.
Genital siğiller nedir? Nasıl bulaşır, belirtileri ve tedavisi nasıldır?Genital siğiller, Human Papilloma Virüsü (HPV)'nün neden olduğu, genital bölgede karnabahar benzeri, deri renginde, üzeri pürtüklü lezyonlardır. Cinsel yolla bulaşır, bazen asemptomatik taşıyıcılık görülür. Siğillerin büyüklüğüne ve yerleşimine göre kriyoterapi, elektrokoter, lazer, cerrahi eksizyon veya topikal ilaçlar kullanılır. Kalıcı iyileşme için bağışıklık sistemi önemlidir.
Pelvik enflamatuar hastalık (PID) nedir? Belirtileri ve tedavisi nasıldır? Pelvik enflamatuar hastalık (PID), genellikle cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların rahim, tüpler ve yumurtalıklara yayılması sonucu gelişen ciddi bir enfeksiyondur. Karın ağrısı, ateş, pelvik ağrı, anormal vajinal akıntı, ağrılı cinsel ilişki, düzensiz kanamalar tipik belirtileridir. Erken tanı ve antibiyotik tedavisi ile tüplerde hasar, ektopik gebelik, kronik ağrı, infertilite gibi komplikasyonlar önlenebilir.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) nelerdir, nasıl korunulur? Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, cinsel temas yoluyla bulaşan bakteri, virüs ve parazitlerin neden olduğu hastalıklardır. En sık görülenleri; HPV, genital herpes, klamidya, gonore, sifiliz, HIV ve hepatit B'dir. Kondom kullanımı, aşılanma, riskli davranışlardan kaçınma ve düzenli tarama testleri ile korunulabilir. Erken tanı ve tedavi ile komplikasyonlar önlenir.
Genital herpes nedir, neden tekrarlar? Tedavi seçenekleri nelerdir? Genital herpes, Herpes Simpleks Virüs tip 2 (HSV-2)'nin neden olduğu, cinsel yolla bulaşan, kronik ve tekrarlayıcı bir enfeksiyondur. Genital bölgede içi su dolu veziküller, ağrı, kaşıntı ve ateşle karakterizedir. Virüs sinir köklerinde latent kalır, zaman zaman reaktive olur. Antiviral ilaçlar (asiklovir, valasiklovir) ile lezyonlar kontrol altına alınır, bulaşma riski azaltılır.
Vulvar intraepitelyal neoplazi (VIN) nedir? Risk faktörleri ve tedavisi nasıldır? Vulvar intraepitelyal neoplazi (VIN), vulvanın prekanseröz lezyonlarıdır. HPV enfeksiyonu, sigara, zayıf bağışıklık önemli risk faktörleridir. Vulvada kaşıntı, yanma, renk değişikliği, kabuklu yaralar tipik belirtileridir. Sıklıkla cerrahi eksizyon veya lazer ablasyon ile tedavi edilir. Düzenli vulvoskopi ve biyopsi ile takip edilmelidir.
Postkoital kanama (ilişki sonrası kanama) nedenleri nelerdir? Ne zaman araştırılmalıdır? Postkoital kanama, cinsel ilişki sırasında veya sonrasında görülen anormal kanamadır. Genellikle servikal polip, erozyon, enfeksiyon, travma gibi benign nedenlerden kaynaklanır. Ancak rahim ağzı kanseri, vajina veya vulva kanserleri de ilk bulgu olarak karşımıza çıkabilir. Her yaş grubunda mutlaka araştırılması gereken bir durumdur.
Vulvodini (vulvar ağrı sendromu) nedir? Tedavi seçenekleri nelerdir?Vulvodini, vulvada 3 aydan uzun süren, kronik ağrı, yanma, batma hissidir. Seksüel, hormonal, nörolojik, kas-iskelet sistemi ile ilgili birçok nedeni olabilir. Tedavide öncelikle altta yatan neden saptanmalıdır. Topikal kremler, oral ağrı kesiciler, antidepresanlar, psikoterapi, pelvik taban rehabilitasyonu, cerrahi girişimler tedavi seçenekleri arasındadır.
Endometriozis nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir? Endometriozis, rahim iç tabakasını döşeyen endometrium dokusunun rahim dışında yerleşmesi ve büyümesidir. Kronik pelvik ağrı, dismenore (ağrılı adet), disparoni (ağrılı cinsel ilişki), infertilite önemli belirtileridir. Hormonal baskılayıcı ilaçlar, cerrahi eksizyon, laparoskopik yaklaşım tedavide kullanılır. Tamamlayıcı yöntemler (akupunktur, yoga, beslenme) de destek amaçlı faydalıdır.
Polikistik Over Sendromu (PCOS) nedir? Tanı kriterleri ve yönetimi nasıldır? Polikistik Over Sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin bozukluktur. Adet düzensizliği, hiperandrojenizm bulguları (akne, tüylenme artışı), overlerde çok sayıda kistler ve insülin direnci ile karakterizedir. Rotterdam kriterleri ile tanı konur. Tedavide yaşam tarzı değişiklikleri, kilo kontrolü, hormonal ilaçlar ve yardımcı üreme teknikleri kullanılır.
Dismenore (ağrılı adet) nedir? Nasıl tedavi edilir, ne zaman endişe vericidir? Dismenore, mensturasyon sırasında görülen kramp tarzında, pelvik ağrılardır. Primer dismenore altta yatan bir neden olmaksızın görülürken, sekonder dismenore endometriozis, adenomiyozis, myomlar gibi patolojilere bağlı ortaya çıkar. Basit ağrı kesiciler, hormonal ilaçlar, egzersiz ve ısı uygulaması çoğu olguda yeterlidir. Şiddetli, uzun süreli ve yaşam kalitesini bozan ağrılarda mutlaka ileri inceleme yapılmalıdır.
Adenomiyozis nedir? Belirtileri ve tedavi seçenekleri nelerdir? Adenomiyozis, rahim kas tabakasına (miyometrium) endometrial dokunun infiltre olmasıdır. Dismenore, kronik pelvik ağrı, menoraji (ağır adet kanaması) ve disparoni (ağrılı cinsel ilişki) karakteristik belirtileridir. Transabdominal ve transvajinal ultrasonografi ile tanı konur. Hormonal tedaviler (doğum kontrol hapları, hormon spiraIi, GnRH analogları), ağrı kesiciler ve gerekirse histerektomi ile tedavi edilir.
Myomlar nedir, ne zaman tedavi gerektirir? Tedavi seçenekleri nelerdir? Myomlar (uterin fibroidler), rahim kas dokusundan köken alan iyi huylu tümörlerdir. Sıklıkla asemptomatiktir, rutin pelvik muayene veya ultrasonografi ile saptanır. Kanama düzensizlikleri, basıya bağlı şikayetler, infertilite varlığında tedavi endikasyonu doğar. Medikal (GnRH analogları), minimal invazif (uterin arter embolizasyonu, fokale ultrason ablasyonu) veya cerrahi yöntemler (myomektomi, histerektomi) ile tedavi edilir.
Serviks yetmezliği tanısı nasıl konur, tedavisi nasıl yapılır? Serviks yetmezliği, rahim ağzının gebeliği taşıyamayacak kadar zayıf ve gevşek olmasıdır. 2. trimesterde ağrısız genişleme, erken membran rüptürü ve erken doğum eylemi ile karakterizedir. Genellikle önceki gebelik kayıplarına dayanarak tanı konur. Tedavide progesteron desteği, servikal serklaj (rahim ağzını karın veya vajinal yolla dikme) veya servikal pesser uygulanır.
Bartholin kisti/apsesi nedir? Nasıl tedavi edilir? Bartholin kisti, vajen ağzındaki Bartholin bezlerinin tıkanması sonucu gelişen, iyi huylu, sıvı dolu bir kistik oluşumdur. Enfekte olduğunda ağrılı bir apse haline gelir. Küçük, asemptomatik kistler takip edilebilir. Büyük ve semptomatik olgularda cerrahi drenaj yapılır. Tekrarlayan olgularda kistin tamamen çıkarılması veya marsüpiyalizasyon işlemi uygulanır.
Postmenopozal kanama nedenleri nelerdir? Ne zaman araştırılmalıdır? Postmenopozal kanama, menopoz sonrası dönemde görülen her türlü vajinal kanamadır. En sık nedenleri atrofik değişiklikler, polip, myom ve endometrial hiperplazi olmakla birlikte endometrium kanseri ilk bulgu olarak karşımıza çıkabilir. Bu nedenle mutlaka araştırılması ve endometrial örnekleme yapılması gerekir.
Pelvik organ prolapsusu nedir? Risk faktörleri ve tedavi yöntemleri nelerdir? Pelvik organ prolapsusu, rahim, mesane veya rektumun zayıf pelvik taban desteği nedeniyle vajene doğru sarkmasıdır. Doğum sayısı, doğum travması, menopoz, obezite, kronik kabızlık önemli risk faktörleridir. Pelvik basınç hissi, idrar-gaita inkontinansı ve cinsel işlev bozuklukları yapar. Tedavide pelvik taban egzersizleri, pesserer kullanımı ve rekonstrüktif cerrahi yöntemler uygulanır.
Vajinismus nedir? Teşhisi nasıl konur, nasıl tedavi edilir? Vajinismus, vajinal giriş kaslarının istem dışı kasılması nedeniyle cinsel birleşmenin mümkün olmamasıdır. Ağrı, korku, geçirilmiş travmatik deneyimler nedeniyle ortaya çıkar. Tanıda fizik muayene ile pelvik kasların spazmı saptanır. Tedavi multidisiplinerdir, bireysel ya da çift terapisi, kademeli vajinal dilatatörler, gevşeme teknikleri, gerekirse antidepresan ilaçlar kullanılır.
Operasyonlar
Kürtaj nedir? Hangi yöntemlerle yapılır, riskleri nelerdir? Kürtaj, istenmeyen veya tıbbi nedenlerle sonlandırılması gereken gebeliklerde, gebelik ürünlerinin rahim içinden boşaltılması işlemidir. Cerrahi yöntem (vakum aspirasyonu) veya ilaç kullanımı (medikal abortus) ile yapılabilir. Enfeksiyon, kanama, uterus perforasyonu, ikincil infertilite gibi komplikasyon riskleri taşır. Deneyimli merkezlerde uygun tekniklerle yapılmalı ve hasta bilgilendirilmelidir.
Kürtaj hangi durumlarda yasal olarak yapılabilir? Yasal sınırı nedir? Türkiye'de kürtaj, anne sağlığı açısından tıbbi zorunluluk olmadığı sürece, gebeliğin 10. haftasına kadar yasal olarak yapılabilir. İsteğe bağlı kürtajda, evli kadınlarda eşin rızası alınmalıdır. Gebelik cinsel saldırı sonucu oluşmuşsa, 20 haftaya kadar yasal kürtaj mümkündür. Kürtaj konusunda yeterli danışmanlık verilmeli ve hastanın rızası alınmalıdır.
Sezaryen doğum nedir, endikasyonları nelerdir? Normal doğumdan farkları nelerdir? Sezaryen, bebeğin karın duvarı ve rahim ön duvarından yapılan kesi ile doğurtulması işlemidir. Distosi (doğum güçlüğü), fetal distres, ilerlemeyen doğum, plasenta previa, bebeğin ters gelişi, geçirilmiş sezaryen gibi durumlarda endikedir. Normal doğuma göre; daha uzun hastanede kalış, daha fazla ağrı, daha yavaş iyileşme, mesane-bağırsak komplikasyonları, sonraki gebeliklerde riskler taşır.
Sezaryen sonrası normal doğum (VBAC) mümkün müdür? Riskleri nelerdir? Evet, uygun kriterleri taşıyan gebelerde sezaryen sonrası vajinal doğum (VBAC) denenebilir. Önceki sezaryen endikasyonu geçici bir neden ise, kesi yeri alttansa, gebelik komplike değilse ve yakın hastane koşulları uygunsa VBAC düşünülebilir. En önemli risk, eski sezaryen izinde ayrılma (uterus rüptürü) olasılığıdır. Hastanın tercihi gözetilmeli ve olası komplikasyonlar hakkında bilgilendirilmelidir.
Normal doğum sancıları başladığında ne zaman hastaneye gidilmelidir? Doğum sancıları (kontraksiyonlar), 5 dakikada bir gelmeye başladığında, suyunuz geldiğinde veya vajinal kanama olduğunda hastaneye gitme zamanı gelmiş demektir. İlk doğumunuzsa kontraksiyonlar daha seyrek (7-10 dakikada bir) olsa bile yola çıkabilirsiniz. Bebeğin hareketlerinde azalma, şiddetli karın ağrısı, ani sancılar gibi durumlarda da vakit kaybetmeden hastaneye ulaşmalısınız.
Loğusalık hali (doğum sonrası dönem) ne kadar sürer? Bu dönemde nelere dikkat edilmelidir? Loğusalık dönemi doğumdan sonraki ilk 6-8 haftayı kapsar. Bu sürede; kanama takibi, enfeksiyon bulguları, ruhsal değişiklikler açısından anne yakın izlenmelidir. Annenin dinlenmesi, beslenmesi, hijyeni önemlidir. Emzirmeye teşvik edilmeli, meme bakımı ve bebek bakımı konusunda destek olunmalıdır. Doğum kontrol yöntemleri ve cinsel yaşam hakkında da bilgilendirme yapılmalıdır.
Loğusalık depresyonu nedir? Belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir? Loğusalık depresyonu, doğumdan sonraki ilk haftalarda ortaya çıkan, üzüntü, kaygı, uyku ve iştah değişiklikleri, suçluluk, değersizlik hissi, bebeğe karşı ilgisizlik gibi belirtiler gösteren bir ruhsal bozukluktur. Hormonal değişimler ve psikososyal stresörler neden olur. Hafif olgularda aile desteği, psikoterapi yeterli olurken, ciddi durumlarda antidepresan ilaçlarla tedavi gerekir.
Kızlık zarı (himen) nedir? Kanaması olmayan ilk cinsel ilişki normal midir? Kızlık zarı (himen), vajina girişini çevreleyen, ince, yarım ay şeklinde mukozal bir zardır. Zarın şekli, esnekliği ve kalınlığı kişiden kişiye değişir. İlk cinsel ilişkide kanama olmaması normaldir, zarın elastik yapısı veya önceden zedelenmiş olması nedeniyle kanama olmayabilir. Kanama veya zar bütünlüğü, kişinin bekaretinin göstergesi değildir.
Himen onarımı (himenoplasti) nasıl ve ne zaman yapılır? Başarısı nasıldır? Himen onarımı (himenoplasti/hymoplasti), çeşitli nedenlerle bozulmuş kızlık zarının cerrahi olarak yeniden oluşturulması işlemidir. Flep veya sütür teknikleri kullanılarak, lokal veya genel anestezi altında yapılır. En az 1-2 aylık iyileşme süresi gerektirir. Cerrahi sonrası ilişkide kanama beklentisi %80-90 oranında karşılanır. Ancak zarın doğal halinin aynısı oluşturulamaz.
Labioplasti nedir? Hangi tekniklerle yapılır, komplikasyonları nelerdir? Labioplasti, iç veya dış genital dudakların boyut, şekil ve simetrisini düzeltmek amacıyla yapılan kozmetik bir cerrahi işlemdir. Wedge rezeksiyon (kama eksizyon), trim (kenar düzeltme) veya serbest flep teknikleri kullanılabilir. Minimal komplikasyonları arasında enfeksiyon, kanama, yara iyileşme sorunları, asimetri, skarlaşma sayılabilir. Nadir de olsa his kusurları gelişebilir.
Vajinoplasti nasıl yapılır? Endikasyonları ve riskleri nelerdir? Vajinoplasti (vajinal rejuvenasyon), doğum ya da yaşlanmaya bağlı genişlemiş, tonüsünü kaybetmiş vajinanın cerrahi olarak daraltılması işlemidir. Disparoni (ağrılı cinsel ilişki), cinsel isteksizlik, orgazm sorunları gibi şikayetler için uygulanır. Vajina arka duvarında mukoza çıkarılıp kas dokusu plike edilerek vajina daraltılır. Enfeksiyon, kanama, skar, cinsel işlev bozuklukları olası komplikasyonlarıdır.
Vajinal doğumda epizyotomi nedir? Endikasyonları ve bakımı nasıldır? Epizyotomi, doğum sırasında perine bölgesinin kontrollü bir şekilde kesilmesi işlemidir. Fetal distres, ilerlemeyen doğum, doğum kanalının darlığı, forseps kullanımı gibi durumlarda uygulanır. Medio-lateral veya median hat üzerinden kesi yapılır. Doğumdan sonra kanama kontrolü sağlanıp, emilebilen dikişlerle onarılır. Bölgenin bakımı, hijyeni ve ağrı kontrolü önemlidir.
Myomektomi (miyom alınması) nasıl yapılır? Riskleri ve iyileşme süreci nasıldır? Myomektomi, rahimdeki miyomların çıkarıldığı cerrahi işlemdir. Laparoskopi, laparotomi ya da histeroskopi yoluyla yapılabilir. Miyomun yeri ve büyüklüğüne göre uygun teknik seçilir. Kanama, enfeksiyon, uterus rüptürü nadir komplikasyonlardır. Tam iyileşme 4-6 haftayı bulur. Gebelik planlayan hastalarda tercih edilir. Nüks riski taşır.
Endometrial ablasyon nedir? Kimlere uygulanır, başarı şansı nedir? Endometrial ablasyon, şiddetli adet kanamaları (menoraji) tedavisinde kullanılan, rahim içi tabakayı tahrip etme işlemidir. Balon ablasyon, radyofrekans ablasyon, cryo ablasyon gibi yöntemlerle yapılır. Organı koruyan, nispeten daha az invaziv bir seçenektir. Doğurganlığını tamamlamış, ek jinekolojik hastalığı olmayan hastalarda uygulanır. Kanamaları %40-50 azaltır.
Histerektomi (rahim alınması) nasıl yapılır? Endikasyonları ve sonrası yaşam nasıldır? Histerektomi, rahmin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Abdominal, vajinal veya laparoskopik yolla yapılabilir. Kanama bozuklukları, fibroidler, endometriozis, pelvik organ sarkması, kanser gibi durumlarda endikedir. Menstrüasyon ve doğurganlık kaybolur. Erken menopoz, pelvik taban desteğinde azalma, cinsel işlevde değişiklik gibi etkileri olabilir. Hormon replasmanı gerekebilir.
Ektopik (dış) gebelik nedir? Belirtileri ve acil tedavisi nasıldır? Ektopik gebelik, embriyonun rahim dışında (sıklıkla tüplerde) implante olmasıdır. Karın ağrısı, vajinal kanama, omuz ağrısı, bayılma hissi gibi belirtiler verir. Tanı konulmazsa tüp rüptürüne ve iç kanamaya yol açar. Acil cerrahi müdahale gerektirir. Erken tanı konulduğunda medikal tedavi (Metotreksat) veya laparoskopik cerrahi uygulanabilir.
Genital prolapsus (sarkma) cerrahisi nasıl yapılır? Başarı oranları nasıldır? Prolapsus cerrahileri, sarkmış pelvik organların açık ya da kapalı tekniklerle asılması işlemidir. Sarkan dokuya göre; sistosel, rektosel, uterin prolapsus onarımları yapılır. Kendi dokuları veya sentetik meshler kullanılarak destek sağlanır. Ek olarak uterosakral ligament süspansiyonu, sakrospinöz fiksasyon gibi askı operasyonları yapılabilir. %80-90 başarı sağlar.
Laparoskopi nasıl yapılır? Avantajları ve komplikasyonları nelerdir?Laparoskopi, karın içi organları görüntülemek ve opere etmek için göbekten açılan küçük deliklerden optik aletlerin yerleştirilmesi işlemidir. Tanısal veya operatif amaçlı kullanılır. Endometriozis, ektopik gebelik, kist, myom, tüp ligasyonu gibi birçok jinekolojik girişimde uygulanır. Daha az ağrı, hızlı iyileşme, kısa hastane yatışı avantajları vardır. Kanama, enfeksiyon, organ yaralanması, gaz embolisi çok nadir komplikasyonlardır.
Robotik cerrahi nedir, jinekolojide hangi ameliyatlarda kullanılır? Robotik cerrahi, cerrahın bir konsol başında robotik kolları yönlendirerek yaptığı minimal invaziv bir tekniktir. Histerektomi, myomektomi, prolapsus cerrahisi, endometriozis, over kanseri cerrahisi gibi kompleks jinekolojik vakalarda kullanılır. Üç boyutlu görüntü, artmış hareket kabiliyeti, titreşimsiz işlem imkanı sunar. Açık cerrahiye göre daha hızlı iyileşme sağlar, ancak maliyeti yüksektir.
Tüp ligasyonu (sterilizasyon) nasıl yapılır? Geri dönüşümü mümkün mü?Tüp ligasyonu, kadında doğurganlığı kalıcı olarak sonlandırmak için fallop tüplerinin bağlanması işlemidir. Laparoskopi, mini laparotomi veya sezaryen sırasında yapılabilir. Tüplerin kliplenmesi, halka ile boğulması veya kesilip bağlanması şeklinde uygulanır. Geri döndürme operasyonları (rekanalizasyon) mümkündür, ancak başarı oranı düşüktür ve riskler taşır. Bu nedenle sterilizasyon kararı dikkatle alınmalıdır.
Gebelik Takibi
Gebelik takibi ne zaman başlar? İlk kontrole ne zaman gidilmelidir? Gebelik şüphesi oluştuğunda en kısa sürede doktora başvurulmalıdır. İlk kontrol, son adet tarihine göre 6-8. gebelik haftaları arasında yapılır. Bu kontrolde; gebelik, canlılık ve fetal kalp atımı ultrasonografi ile teyit edilir. Detaylı anamnez alınır, muayene ve tahliller yapılır. Takip planı belirlenir ve gebenin soruları yanıtlanır.
Gebelik takibi sırasında kaç kez doktor kontrolü yapılır? Takip aralıkları nasıl olmalıdır? Normal seyreden bir gebelikte genellikle 12-14 vizit yapılır. İlk ve ikinci trimesterde 4 haftada bir, 28-36 haftalar arası 2-3 haftada bir, 36. haftadan doğuma kadar haftalık kontroller önerilir. Riskli gebeliklerde ise daha sık aralıklarla izlem gerekir. Her vizitte; tansiyon, kilo, karın ölçümü, bebeğin kalp sesleri, idrar ve kan tetkikleri yapılır.
Gebelik süresince hangi taramalar ve testler yapılır? Zorunlu olanlar hangileridir? Gebelik takibinde; 11-14 hafta arası ense kalınlığı, burun kemiği, dual test ile Down Sendromu taraması, 16-20 hafta detaylı ultrasonografi, 24-28 hafta arası 50 g oral glukoz tolerans testi ve 35-37 hafta arası Grup B streptokok taraması yapılır. Ek olarak trimester başlarında tam kan sayımı, idrar tahlili, tiroid ve enfeksiyon belirteçleri bakılır.
Genetik tarama testleri nelerdir? Kimlere önerilir, nasıl yorumlanır? Genetik tarama testleri, bebeğin kromozom anomalileri riskini belirlemek için yapılır. İkili-üçlü-dörtlü testler; belirli biyokimyasal belirteçlere ve ense saydamlığı ölçümüne dayanır. NIPT (Non-invaziv prenatal test), anne kanındaki fetüse ait DNA parçacıkları ile risk analizi yapar. İleri anne yaşı, önceki gebelikte anomali öyküsü, aile öyküsü olanlara özellikle önerilir. Yüksek risk saptanması tanı anlamına gelmez, ileri tetkik gerektirir.
Gebelikte beslenme nasıl olmalıdır? Nelere dikkat edilmelidir? Gebelikte dengeli ve çeşitli beslenmek önemlidir. Günlük ortalama 300-350 ek kalori yeterlidir. Protein, demir, kalsiyum, folik asit ve Omega-3 içeren besinler önerilir. Çiğ et, yumurta, pastörize edilmemiş süt ürünleri, küflü peynirler, kafein, alkol, sigara ve katki maddeli gıdalardan kaçınılmalıdır. İlaç kullanımı, bitkisel çaylar doktora danışılmalıdır.
Gebelikte kilo alımı nasıl olmalıdır? Fazla veya düşük kilo alımının zararları nelerdir? Gebelikte ideal kilo alımı, gebelik öncesi vücut kitle indeksine bağlıdır. Zayıf gebelerde 12-18 kg, normal kilolularda 11-16 kg, fazla kilolularda 7-11 kg, obezlerde 5-9 kg alım önerilir. Az kilo alımı düşük doğum ağırlığı, fazla kilo alımı ise gebelik diyabeti, preeklampsi, sezaryen ve makrozomi riskini artırır. Dengeli kilo alımı için doktor kontrolünde beslenme ve egzersiz planı uygulanmalıdır.
Gebelikte hangi egzersizler yapılabilir? Nelere dikkat edilmelidir?Gebelikte; yürüyüş, yüzme, pilates, yoga, hafif tempolu koşu ve dans önerilen aktivitelerdir. Düzenli egzersiz; kilo kontrolü, diyabet önleme, doğuma hazırlık ve psikolojik iyilik hali sağlar. Aşırı yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı, karın ağrısı ve kanama gibi durumlarda egzersize ara verilmeli, doktora danışılmalıdır. Kontak sporlar, dalış, ata binme gibi riskli aktivitelerden kaçınılmalıdır.
Folik asit neden önemlidir? Gebelikte ne kadar kullanılmalıdır? Folik asit, bebeğin sinir sistemi gelişimi için kritik öneme sahiptir. Spina bifida, anensefali gibi nöral tüp defektlerini önlemede etkindir. Gebelik planlayan her kadına en az 1 ay öncesinden başlayarak ve tüm hamilelik boyunca günde 400 mikrogram folik asit takviyesi önerilir. Yüksek riskli gebelerde (önceki gebelikte nöral tüp defekti öyküsü, diyabet, obezite vb.) bu doz artırılır.
Demir ve kalsiyum takviyeleri ne zaman başlanır? Kullanımları neden önemlidir? Demir, fetüsün büyüme ve gelişimi, annenin kan yapımı için elzemdir. Gebeliğin ikinci trimesterinde artan ihtiyaç nedeniyle 30-60 mg/gün elementer demir desteği önerilir. Kalsiyum, anne ve bebek kemik sağlığı için önemlidir, günde 1000-1200 mg alım hedeflenir. Her iki element de besinlerle alınamıyorsa gebelik boyunca takviye edilmelidir.
Gebelikte hangi aşılar yapılmalıdır? Kontrendike olanlar var mıdır? Gebelik sırasında inaktif aşılar (tetanoz, hepatit A-B, pnömokok, influenza) güvenle uygulanabilir. Hatta grip ve boğmaca aşısı tüm gebelere önerilir. Kızamık-kızamıkçık-kabakulak, suçiçeği gibi canlı aşılar kontrendikedir. Aşılama için en uygun zaman gebelik öncesidir. Gebelikte aşı yapılacaksa 2. trimester tercih edilir.
Gebelikte diş bakımının önemi nedir? Hangi işlemler yapılabilir? Gebelikte hormonal değişimler nedeniyle diş eti sorunları artabilir. Düzenli diş fırçalama, diş ipi kullanımı ve 6 aylık kontroller önemlidir. Acil olmayan işlemler ilk trimester sonrasına ertelenebilir. Röntgen çekimi kurşun önlükle, lokal anestezi ve dolgu işlemleri güvenli kabul edilir. Ağır enfeksiyonlar, apse ve küretaj gerektiren durumlarda penisilin grubu antibiyotikler kullanılabilir.
Prenatal (doğum öncesi) izlem hangi durumlarda önemlidir? Sıklığı nasıl olmalıdır? Doğum öncesi takipler tüm gebeler için önemli olmakla birlikte, riskli gebelikler (ileri anne yaşı, erken doğum öyküsü, kronik hastalık, çoğul gebelik vb.) için hayati önem taşır. Sorun erken tespit edilip önlem alınarak anne ve bebek sağlığı korunur. Risk durumuna göre ek uzman konsültasyonları, ultrason ve testler istenir. Prenatal izlem sıklığı risk faktörlerine göre bireyselleştirilir.
Gebelikte cinsel yaşam nasıl etkilenir? Dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? Gebelikte cinsel istek ve aktivite değişkenlik gösterir. Bulantı, yorgunluk, kasık ağrısı gibi nedenlerle azalabilir. Kanama, erken doğum, enfeksiyon riski yoksa gebelik boyunca cinsellik güvenlidir. Ancak pozisyona (derin, baskılı ilişkiden kaçınma), hijyene ve eşin hastalık durumuna (cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar) dikkat edilmelidir. Riskli durumlarda doktor önerisi ile ilişkiye ara verilebilir.
Seyahat gebelikte sakıncalı mıdır? Dikkat edilecek noktalar nelerdir? Komplike olmayan gebelik seyahat için engel değildir. En uygun dönem ikinci trimesterdir. Ancak uzun süreli oturma, sıvı alımında azalma, enfeksiyon riskini artırır. Sık hareket etme, bol sıvı tüketimi, emniyet kemeri kullanımı önemlidir. Egzotik ve sıtma riski olan bölgelerden kaçınılmalıdır. Seyahatin 36. haftadan sonraya planlanmaması, riskli durumlarda doktora danışılması gerekir.
Gebelikte kanama normal midir? Ne zaman tehlike arz eder? Gebelikte her kanama patolojik sayılmalı ve araştırılmalıdır. İlk üç ayda görülen kanamalar; düşük, dış gebelik riskini akla getirmelidir. İkinci-üçüncü trimester kanamaları; plasenta previa, dekolman plasenta (erken ayrılma) gibi ciddi problemlerle ilişkili olabilir. Ağrı, ateş, kasılma, sızıntı şeklinde su gelmesi eşlik ediyorsa acil değerlendirme gerekir.
Gebelikte karın ağrısı hangi durumlarda normaldir? Ne zaman hastaneye başvurulmalıdır? Gebelikte kas-iskelet sistemi değişiklikleri, kabızlık, gaz sancıları hafif karın ağrılarına neden olabilir. Ancak şiddetli, sürekli ağrılar, karında sertlik, kanama, ateş, bulantı-kusma eşlik ediyorsa acil tıbbi yardım gerekir. Dış gebelik, erken doğum, apandisit gibi riskli durumlar dışlanmalıdır. Ağrılı kasılmalar doğum belirtisi olabilir, hemen hastaneye gidilmelidir.
NST (Non Stress Test) nedir? Ne zaman uygulanır, nasıl yorumlanır? NST, fetüsün iyilik halini ve strese yanıtını değerlendirmek için yapılan non-invaziv bir testtir. Genellikle 32. haftadan sonra haftada 1-2 kez, ek olarak gebelik komplikasyonlarında ve doğum öncesi dönemde uygulanır. Yaklaşık 20 dakika boyunca fetüsün kalp atım hızı, hareketleri ve bunlar arasındaki ilişki elektronik olarak kaydedilir. Reaktif (normal) veya non-reaktif (stres belirtileri) olarak yorumlanır.
Biyofizik profil nedir? Hangi durumlarda kullanılır? Biyofizik profil, fetüsün nörolojik, solunum, hareket ve beslenme fonksiyonlarını değerlendiren bir skorlama sistemidir. NST verileri, ultrasonografide fetüs solunumu, hareketleri, tonüsü ve amniyotik sıvı hacmi parametreleri ile hesaplanır. Riskli gebeliklerde (preeklampsi, gebelik diyabeti, geç doğum vb.), fetal distres şüphesinde, azalmış bebek hareketlerinde uygulanır. 8/10 üzeri skor güven vericidir.
Perinatal asfiksi nedir? Nedenleri ve önlenmesi nasıldır? Perinatal asfiksi, doğum öncesi, sırası veya sonrası dönemde bebeğin yeterli oksijenlenmesinin bozulması durumudur. Fetüsün kronik hastalıkları, enfeksiyonlar, kordon dolanması, uzamış doğum, erken plasenta ayrılması gibi nedenlerle ortaya çıkar. Yakın izlem, risk faktörlerinin tespiti, zamanında ve uygun şekilde doğumun gerçekleştirilmesi ile önlenebilir.
Gebelikte uçak yolculuğu sakıncalı mıdır? Nelere dikkat edilmelidir? Düşük riskli gebelikler için uçak yolculuğu genellikle güvenlidir. Ancak uzun süreli uçuşlarda derin ven trombozu riski artar. Sık yürüme, bacak egzersizleri yapma, bol sıvı tüketimi ve kalça seviyesinin altında basınçlı çorap giyme önerilir. Uçuş öncesi doktor onayı almak, acil durum için ilaçları yanında bulundurmak ve uçuş sırasında alkol-kafein tüketmemek önemlidir. Genellikle 36. gebelik haftasından sonraki uçuşlara izin verilmez.
